Tüm dünyayı etkisi altına alan ve ülkemizde de gittikçe yayılan koronavirüs ile mücadele kapsamında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan alınacak ekonomik tedbirler ile ilgili olarak, faaliyetine ara veren işyerlerindeki işçilere geçici bir gelir desteği sağlayacak ‘kısa çalışma ödeneğinin’ devreye sokulacağını açıkladı. Kısa çalışma ödeneğinin bu süreçte ücretsiz izin ya da işten çıkarılma dayatmasıyla karşılaşabilecek işçiler için de bir çözüm olduğunu söyleyelim.
İş Kanunu’nun ilgili maddelerince ücretsiz izin; işveren ve işçinin anlaşarak bir süreliğine iş sözleşmesini askıya almasıdır. İş sözleşmesinin belirlenen süre kadar askıya alınması; yani işçinin çalışmadığı, işverenin ise ücret ödemediği fakat işten çıkarmanın gerçekleşmediği bu durumun sağlanabilmesi için hem işçinin hem de işverenin rızası gerekir. Eğer ücretsiz izin işveren tarafından teklif edilmişse, işverenin ücretsiz izin teklifini işçiye yazılı olarak beyan etmesi gerekir. İşçi, bu beyanı 6 iş günü içinde yazılı olarak cevaplamalıdır. Eğer işçi bunu kabul etmezse işveren, tek taraflı olarak işçiyi ücretsiz izne çıkaramaz.
İşçinin bu teklife olumsuz cevap vermesi halinde işveren eğer bu isteğinde ısrarcıysa bu durum işçi açısından haklı fesih sebebi sayılır ve işçi isterse sözleşmeyi feshedebilir. Bir yıllık çalışma süresini doldurmuşsa kıdem tazminatı da isteyebilir. Peki işçiler, ücretsiz izni reddetme durumunda işten çıkarılma dayatmasıyla karşı karşıya kalırsa ne yapacak?
İş Kanunu’nun 24 ve 25. maddelerine göre iş zorlayıcı sebepten durduysa işveren ilk hafta işçiye yarım ücret öder. Arkasından sözleşmeyi askıya alma seçeneği, eğer taraflar anlaşırsa gerçekleşir. Eğer işçi bunu kabul etmezse sözleşme feshi yoluna gidip, eğer varsa kıdem tazminatı hakkını alabilir.
Bütün bunlarla beraber 4447 Sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nun ek 2. maddesine göre genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak önemli ölçüde azaltılması veya işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen geçici olarak durdurulması hallerinde, işyerinde üç ayı aşmamak üzere kısa çalışma yapılabilir. Kısa çalışma halinde İşsizlik Sigortası Fonu’ndan kısa çalışma ödeneği ödenir. Dışsal etkilerden kaynaklanan dönemsel durumlar ya da deprem, yangın, su baskını, heyelan, salgın hastalık, seferberlik gibi durumlar zorlayıcı sebep sayıldığından koronavirüs salgını ise işverenin ya da herhangi birinin alacağı önlemlerle ortadan kaldırılabilecek bir tehlike olmadığından ‘zorlayıcı sebep’ olarak değerlendirilmektedir.
İlgili kanuna göre bir işyerinde zorlayıcı sebep yüzünden iş durduysa ve en az dört hafta sürecekse, işverenler ‘kısa çalışma kararı’ için İŞKUR’a başvurabilir.
Kısa Çalışma Ödeneğine Kimler Başvurabilir?
Kısa çalışma ödeneğinden işverenin kısa çalışma talebinin uygun bulunmasına bağlı olarak; kısa çalışmanın başladığı tarihten önceki son 120 gün hizmet akdine tabi olup, son 3 yıl içinde en az 600 gün prim ödemiş olanlar yararlanabilir.
İşverenler için de iş yerinde uygulanan haftalık çalışma sürelerinin iş yerinin tamamında veya bir bölümünde geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılması veya süreklilik koşulu aranmaksızın en az dört hafta süreyle iş yerindeki faaliyetin tamamen veya kısmen durdurulması şartı gerekiyor. İşçi çalıştıran tüm işverenler bu koşulları sağladığı takdirde kısa çalışma ödeneği için İŞKUR’a başvurabilir.
Kısa Çalışma Ödeneğine Ne Zaman Başvurulur?
Kısa çalışma ödeneği, işverenin bir hafta süreyle yarım ücret ödeme zorunluluğunun bitimiyle başlıyor. Kısa çalışma ödeneğinden yapılan ödemeler, işçinin ileride alacağı işsizlik ödeneğinden mahsup edilir. Ancak kısa çalışma ödeneğinin işsizlik ödeneğinden mahsup edilip edilmeyeceğini belirlemeye yetkili kişi Cumhurbaşkanıdır.
Kısa Çalışma Ödeneğine Nasıl Başvurulur?
İşverenler; genel ekonomik, sektörel, bölgesel kriz veya zorlayıcı sebeplerle Kısa Çalışma Talep Formu‘nu ve kısa çalışma yaptırılacak işçilere ilişkin bilgileri içeren listeyi manyetik ve yazılı ortamda doldurarak kısa çalışma başvurusunda bulunulabilir. Genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile dışsal etkilerden kaynaklanan dönemsel durumlardan ileri gelen zorlayıcı sebeplerin varlığının işçi ve işveren sendikaları konfederasyonlarınca iddia edilmesi veya bu yönde kuvvetli emarenin bulunması halinde konu, İŞKUR Yönetim Kurulu tarafından değerlendirilerek karara bağlanır. Deprem, yangın, su baskını, heyelan, salgın hastalık, seferberlik gibi durumlar için diğer zorlayıcı sebep gerekçesiyle yapılan başvurular için Yönetim Kurulu Kararı aranmaz.
Kısa Çalışma Ödeneğinin Süresi ve Miktarı Nedir?
Günlük kısa çalışma ödeneği; sigortalının son on iki aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının %60’ıdır. Bu şekilde hesaplanan kısa çalışma ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının % 150’sini geçemez. Kısa çalışma ödeneği, çalışmadığı süreler için işçinin kendisine ve aylık olarak her ayın beşinde ödenir. Ödemeler PTT Bank aracılığı ile yapılmaktadır. Ödeme tarihini öne çekmeye Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı yetkilidir.
Kaynakça
- https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-51958980
- https://www.iskur.gov.tr/isveren/kisa-calisma-odenegi
[zombify_post]
Beğendim